Αναμνήσεις από το σπίτι

«Το σπίτι μας Περιάνδρου 5». Η Ελλη Σολομωνίδη, γεννημένη στην Αθήνα από πατέρα Σμυρνιό, από μητέρα Κωνσταντινουπολίτισσα, εδώ Πλακιώτισσα, γειτόνισσα του Κωστή Παλαμά. Η σκάλα με τα σιδερένια κάγκελα οδηγούσε από το σπίτι της, ισόγειο, στο επάνω διαμέρισμα της οικογένειας Παλαμά, τον «παράδεισό» της (από το οικογενειακό της άλμπουμ, Ιανουάριος 1936).
Tης Eλενης Mπιστικα
Τότε ήταν η μικρή Ελλη Σολομωνίδη, το 4 χρόνων κοριτσάκι που έμενε στο ισόγειο διαμέρισμα της Περιάνδρου 5 με τους γονείς της και ήταν το χαϊδεμένο μικρό του Κωστή και της Μαρίας Παλαμά. Με αφορμή σημείωμα του «Σημειωματαρίου» στις 29/1/09 η συνεργάτις μας Ελλη Σολομωνίδη - Μπαλάνου θυμάται τη γνωριμία της με τον μεγάλο μας Ποιητή και μοιράζεται με τους αναγνώστες μας τις παρακάτω αναμνήσεις της:

«Αυτό το κτίριο του Μεσοπολέμου είχε 4-5 διαμερίσματα ξεχωριστά, γύρω από μια πλακόστρωτη αυλή. Γύρω από την αυλή, 3 διαμερίσματα και στο κέντρο μία σκάλα με μαύρα σιδερένια κάγκελα που οδηγούσε στα δύο επάνω διαμερίσματα. Στο ένα εξ αυτών κατοικούσε η οικογένεια Παλαμά (ο ποιητής, η σύζυγός του κ. Μαρία και η δεσποινίς Ναυσικά, η κόρη τους), από κάτω τους, ακριβώς, ήταν το δικό μας διαμέρισμα. Ο κ. Κ. Παλαμάς γνώριζε τον πατέρα μου και τον παππού μου Σωκράτη Σολομωνίδη, ως εκδότη της «Αμάλθειας» της Σμύρνης, αλλά και ως δημογέροντα. Ετσι, όταν η οικογένειά μας θέλησε να εγκατασταθεί στην Αθήνα, από το Ψυχικό όπου μέναμε, ήρθαμε Περιάνδρου 5. Για 2-3 χρόνια μόνο, γιατί με τον θάνατο του πατέρα μου, ξαναβρεθήκαμε στο Ψυχικό όπου εγώ, 6 χρόνων τότε, έπρεπε να πάω σχολείο εκεί. Ομως, αυτά τα σημαντικά χρόνια με σημάδεψαν. Σχεδόν κάθε μέρα με φώναζε να ανέβω επάνω, είτε ο Κύριος Παλαμάς είτε η Κυρία Παλαμά - για να της περάσω την κλωστή στη βελόνα της, γιατί δεν έβλεπε καλά. Και εκείνος, με κάθιζε στα γόνατά του, μπροστά στο καταγεμάτο χαρτιά και βιβλία γραφείο του και μου έλεγε: «Θα σου διαβάσω ένα ποίημα που έγραψα χθες τη νύχτα και μετά θα κουβεντιάσουμε. Θέλεις;». Και μου διάβαζε, με γλυκιά και ξεκάθαρη φωνή και εγώ είτε καταλάβαινα είτε όχι, άκουγα απορροφημένη, γιατί μου άρεσε πολύ να ακούω τη φωνή του... Ηταν κάτι σαν παππούς για μένα. Τον θαύμαζα, τον αγαπούσα και ας μην ήμουν σε θέση να συνειδητοποιήσω και να συλλάβω το μέγεθος αυτού του ανθρώπου. Ο,τι μου έδιναν για να με κεράσουν (φρούτο ή ψωμί και βούτυρο ή γλυκό) το έτρωγα με βουλιμία γιατί προερχόταν από το χέρι της Ναυσικάς ή το άσπρο πιατάκι της κ. Μαρίας. Οταν η μητέρα μου μου αγόραζε το ίδιο ψωμί ή το ίδιο βούτυρο ή το ίδιο γλυκό από τον ίδιο φούρνο ή το ίδιο μαγαζί δεν το έτρωγα (ήμουν πολύ λιγόφαγη) «γιατί δεν ήταν σαν του κ. Παλαμά»! Στα γενέθλιά μου, του στείλαμε ένα κομμάτι από την τούρτα. Απάντησε αμέσως με ένα βιβλίο του και αφιέρωσε σε μένα, μαζί με την κάρτα του. Την αφιέρωση δεν ήξερα καν να τη διαβάσω, αλλά ήξερα την αγάπη του. Πάνω από το γραφείο του ήταν ένα τεράστιο κάδρο με μια φωτογραφία ενός μωρού 1-2 χρόνων. Κάποτε τον ρώτησα «ποιο παιδάκι είναι αυτό;» Μου απάντησε με δάκρυα στα μάτια «είναι ένα αγγελάκι που βρίσκεται στον ουρανό». «Και τα φτερά του;» ρώτησα. «Είναι πίσω από το κάδρο», μου είπε. Ηταν ο γιος του, ο Αλκης, που γι' αυτόν είχε γράψει τον «Τάφο»...
Περιάνδρου 5, τότε δίπλα στο Α΄ Σώμα Στρατού. Τη διεύθυνση μού την είχαν μάθει στη συνέχεια του ονόματός μου - για ώρα ανάγκης. Κι όταν χρειάστηκε και χάθηκα κάποτε στον Βασιλικό Κήπο, γυρεύοντας τις κούνιες και μ' έψαχναν όλοι, κάποιος άγνωστος κύριος με ρώτησε: «Γιατί κλαις; Πώς σε λένε; Πού μένεις;» κι εγώ απήγγειλα το όνομά μου με το «Περιάνδρου 5, πρώτο Σώμα Στρατού» κι ο κύριος μ' έφερε σπίτι. Κι εγώ αμέσως έτρεξα επάνω στον Κύριο Παλαμά να με παρηγορήσει. Μετά τον θάνατο του πατέρα μου, μ' έπαιρνε πολύ συχνά η μητέρα μου και κατεβαίναμε στην Πλάκα να τον δούμε. Μας υποδεχόταν πάντα στο γραφείο του, τυλιγμένος ώς τη μέση σε μια μάλλινη κουβέρτα -ακριβώς έτσι όπως είναι το ωραίο μαρμάρινο άγαλμα έξω από το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων- και μου χάριζε τα βιβλία του. Οταν το 1943 πέθανε, απ' όλα τα παιδιά του Αρσακείου, ήμουν εγώ που τον είχα γνωρίσει τόσο, και μου ανέθεσαν να κάνω εγώ τον επικήδειο. Αυτά και άλλα είναι η «Περιάνδρου 5» για μένα... Πόσες φορές πέρασα απ' έξω. Ενα λουκέτο δεν μ' άφηνε να μπω. Δεξιά της εξώπορτας, το παράθυρό μου, το παντζούρι κλειστό...»
Αυτή ήταν η μόνη απάντηση που πήραμε για την ερειπωμένη, σε πλήρη εγκατάλειψη, όψη του «διατηρητέου» σπιτιού όπου έμενε και πέθανε ο Κωστής Παλαμάς. Πολύτιμες στιγμές, άγνωστες έως τώρα, που τις «σκιτσάρησε» με λόγια και συγκίνηση αυτή τη φορά η Ελλη Σολομωνίδη, το μικρό κοριτσάκι της φωτογραφίας. Ελλη, σ' ευχαριστούμε που αυτές σου οι αναμνήσεις θα μπουν στον τόμο της «Καθημερινής», έντυπης και ηλεκτρονικής, όπως τα σκίτσα σου...